13 Tháng Năm 2018
Chi lấy khăn chậm những giọt nước mắt ứa ra lăn dài xuống má. Chị lau vội vàng để cả nhà không thấy chị đang khóc.
Mà chị cũng mau nước mắt thiệt, tuổi gần bảy bó mà cái tội khóc nhè vẫn không bỏ được.
Bài hát
"Gánh hàng rong" hình ảnh người đàn bà với đôi quang gánh xuôi ngược để
mưu sinh sao giống má chị quá. Chị nhắm mắt lại, nhớ về Mẹ mà xao xuyến.
Má là một
cô gái miệt vườn miền Nam chơn chất. Má thứ Sáu nên người ta gọi là "Cô
Sáu". Má đẹp nhất nhà và cũng rất giỏi giang. Con gái miệt vườn rất khéo
và có tay buôn bán. Chị cũng không biết má gặp ba chị lúc nào. Nhưng có
lẽ gia đình ông ngoại không đồng ý một chàng rễ người nẫu sống tha
phương cầu thực, nên chị không nghe má nói về đám cưới của mình. Chỉ
biết khi chị bắt đầu hiểu biết thì má đã là một bà già. Một bà già trong
đôi mắt chị dù má khoảng ngoài 50.
Kể từ khi con biết nhớ,
Má đã già, một bà cụ gầy nhom
Tóc búi cao mặc áo vá vai sờn
Quần đen đã bạc màu theo năm tháng
Má cười, nụ cười hiền thương lắm
Hàm răng kia xệu xạo cái thấp, cao
Tuổi chưa già mà đã ngoáy trầu
Môi cắn chỉ, đỏ tươi màu hạt lựu
Chiếc áo túi, cái túi may thiệt bự
Giả bộ lấy đồ, mò vú má thiệt vui
Má nhột la lên, rồi má lại cười
"Nhớ hồi nhỏ, bỏ bú con thiệt khó"
Cuốn phim
đời hiện về là khi chị bắt đầu đi học và thằng em Út khoảng 3, 4 tuổi.
Chiều chiều hai chị em ra hông nhà, cạnh cây dừa cao lêu nghêu, đứng đó
ngóng hoài con đường ngõ xóm. Hai chị em chờ má về . Thằng Út chỉ nhìn
và khóc. Nó không nói được gì vì dường như sự nhớ má đã làm nó chui vào
góc tối tự kỷ. Nó buồn bã, câm nín. Cả ngày lẫn đêm nó lặng lẽ như cái
bóng. Còn chị cố tìm mọi cách cho em nói, cho em vui mà bất lực.
Đó là lần
má về quê chồng rước bà nội chị vào chữa bệnh và nuôi dưỡng. Người ta
hay nói con gái miền Nam chỉ biết ăn và diện. Nhưng nếu lấy má làm tiêu
biểu thì chị tin rằng ít ai có thể vượt qua. Má làm dâu từ lúc hơn 30
tuổi đến lúc nội mất là má tuổi gần 70. Một bà già 70 tuổi, ốm nhom,
răng rụng móm xọm. Chăm sóc mẹ chồng 94 tuổi răng đầy đủ và mập mạp. Cứ
nghĩ tới hình ảnh đó, mắt chị cay xè.
Bà nội chị
không phải là người hung dữ. Bà thật hiền và ít nói. Nhưng phong tục
ngoài quê và nếp sống phong kiến vẫn giữ mãi trong lòng. Bà có cái uy
của một bà mẹ chồng và má chị là một con dâu có bổn phận phải phục vụ.
Hai mắt bà nội chị đã mờ sau lần giải phẩu nên việc đi lại trong nhà
rất khó khăn. Chồng đi làm, các con đi học, trong nhà chỉ có nội và má
chị. Má buôn bán, lo cho bầy heo trong chuồng, gà vịt ngoài vườn, chợ
búa, cơm nước cho chồng cho con và phục vụ mẹ chồng.
Nội kêu "Hai quơi!" một tiếng mà má chị phải chạy đến liền. Sợ nội bước đi lỡ té làm sao.
Mỗi khi
dọn cơm, má chị phải nắm tay nội lần chỉ các món ăn. Nội không muốn ai
đút. Tay nội lần theo các tô má để theo thói quen để nội tự ăn. Chén cơm
để trước mặt, canh là bên tay trái, cá hay thịt kho bên tay phải, món
xào ở kế bên. Món tráng miệng để ngoài mâm. Ăn xong nội kêu: "Hai Quơi!
Dọn con!" là má chị đem nước và khay trầu tới cho nội. Thường thường dọn
cơm cho nội xong má chị không đi liền, bà đứng nhìn nội một hồi lâu,
xem nội có cần giúp không? Thấy ổn bà mới đi làm chuyện khác.
Bà nội và
má chị đều ăn trầu. Bà mẹ chồng ăn trầu có xỉa thuốc. Cau khô, cau tươi
gì bà cũng nhai rôm rốp vì răng bà đã nhuộm đen, đều rưng rức, không hư
một cái nào. Còn má chị, người con dâu thì phải ăn trầu ngoáy. Ống nhổ
mỗi người một cái, khay trầu cũng vậy. Khay trầu mẹ chồng có thêm bịt
thuốc rê. Khay trầu con dâu có bộ ống ngoáy và cau khô thì phải ngâm cho
thật mềm.
Cả ngày mẹ
chồng nàng dâu ít khi nói chuyện. Không phải là ghét nhau mà vì bà nội
chị tai đã lãng. Nói gì bà cũng hỏi lại và nói đó rồi lại quên. Má chị
bận rộn cả ngày nên bà nội cũng thèm có người tâm sự. Chị là nhân vật
được bà nội chọn để gửi gấm tâm tình. Cứ nghe tiếng chị về là nội lên
tiếng liền: "Chín ! Con về rồi hử? " Thế rồi nội than đau răng, nhức
mắt... cuối cùng là " Mi cho nội thuốc đi con. Thuốc mi cho răng mà nóa
hay chi lạ!" Chị lấy một viên xuyên tâm liên và rót nước cho nội. Nội
uống với ánh mắt vui mừng. Bao nhiêu chuyện trong ngày được nội kể lại
hay hỏi thăm, " Nẫu thế này... Hén thế kia..." Nội nắm tay chị rồi mân
mê, sờ soạng. Nội chị là vậy đó. Thật dễ thương.
Bà nội
chị, một bà già xứ nẫu Bình Định cả đời không ra khỏi góc làng quê. Bà
lại là con gái nhà giàu nên có biết làm lụng chi đâu. Lấy chồng, đẻ con,
chồng thương yêu, cưng chiều hết mực. Ông nội rước thầy đồ về dạy học
cho con. Thế rồi ông nội bị bệnh qua đời. Chồng mất sớm khi tuổi đời còn
trẻ, lại không biết làm ăn. Bà nội yếu đuối không đường xoay sở. Ông
thầy đồ xót thương hoàn cảnh mẹ góa con côi, ông gánh vác lo cho cả gia
đình và theo ngày tháng ông trở thành người chồng thứ hai của bà nội.
Rồi ông
nội hai cũng mất, nhà lâm vào hoàn cảnh vô cùng bi đát. Ba chị tuổi còn
nhỏ phải đi làm phụ mẹ nuôi em. Để thoát cảnh đói nghèo ba chị theo
người dì vào Nam lập nghiệp. Làm được bao nhiêu, ba chị dành dụm gửi về
cho mẹ sửa nhà, nuôi em ăn học.
Khi hai
người thành vợ chồng, trách nhiệm lo cho mẹ và em chồng là gánh nặng đè
lên vai của mẹ chị. Ba chị là người con rất mực có hiếu. Nghe tin mẹ đau
mắt, ông kêu vợ về quê đem mẹ vô nam. Đây là lần đầu tiên mẹ chị một
thân tìm đường về quê chồng. Hơn một tháng đường xa, mẹ chị bỏ con dại ở
nhà để làm tròn đạo dâu con. Sau đó đưa nội lên nhà thương lớn ở SaiGon
mỗ mắt và phụng dưỡng đến cuối đời.
Để gia đình em trai có cuộc sống tốt đẹp hơn, ba chị đã giúp đỡ người em kế mình vào Nam lập nghiệp. Khi chú chị có công ăn việc làm, gia đình ổn định, thì những người bà con cùng làng quê cũng tìm cách vào theo. Họ đến nương nhờ nhà chị. Má chị là người gánh vác nặng nề nhất.
Má giỏi
lắm, một tay buôn bán lo đời sống gia đình và gánh gồng một đoàn người
từ Bình Định vào Nam lập nghiệp. Nhà chị lúc nào cũng đông. Mỗi bữa ăn
ba bốn mâm cơm mà người ăn đa số là thanh niên lực lưỡng.
Má xay
bột làm bánh cam, bánh ít, nấu chè rồi gánh đi bán. Tiếng rao của má
nghe tội nghiệp giữa nắng trưa. Má vừa đi bán dạo vừa hỏi để gom tỉn
nước mắm (Ngày xưa người ta đựng nước mắm trong cái tỉn bằng đất nung
rồi hàn kín miệng). Má mua những tỉn không chở lên Sài Gòn bán cho vựa
rồi mua tỉnh đầy về bán. Nhà đông nhân khẩu, má đấu thầu mua hột cao su
để mọi người có công ăn việc làm. Má nấu rượu, nuôi heo nái và đi cất
hàng từ Sài gòn về bán lại cho xóm giềng. Ở nhà là một tiệm tạp hóa, thế
mà má nhớ giá cả không sai một đồng. Ngày còn bé chị cũng biết phụ má
buôn bán, cũng đội một trẹt bánh cam đi vòng xóm mời mọc. Cũng biết ngồi
để mua hột cao su, và cũng đã từng theo má xuống suối nhổ rong lá hẹ về
nấu cho heo ăn.
Một gánh hàng rong mẹ tảo tần
Gót chân nứt nẻ đã bao lần
Bàn tay nhăn nhúm không trao chuốt
Để lệ con rơi, nhớ mẫu thân.
Chị hình
dung má chị như một con rối trong cái xã hội lỗi thời. Phải gánh vác nhà
chồng như một quy luật bất biến, tự nhiên. Mà phải đâu ba chị chung
tình cho cam. Ba chị là một người đàn ông đẹp trai và phong độ. Biết bao
mối tình đi qua đời ông. Còn Má chị, chỉ cúc cung phục vụ cho một người
chồng, gia đình chồng. Yêu thương chăm sóc những đứa con riêng của
chồng với những người đàn bà khác. Chị hỏi:
- Má ơi! tại sao như vậy? Má chỉ cười và trả lời
- "Vì mình là đàn bà"
- "Đàn bà. Tại sao đàn bà phải chịu thiệt thòi nhiều vậy". Má chị khẻ nói
- "Rồi con cũng sẽ như vậy. Một người phụ nữ đoan chính chỉ có một chồng, còn đàn ông họ có quyền năm thê, bảy thiếp"
Trong đầu óc non nớt của chị lúc ấy , chị nhủ thầm "Chị sẽ không lấy chồng vì như vậy là bất công."
Thế nhưng
má không hề biết đến hai chữ bất công. Cuộc đời má gắn liền với bổn
phận. Trong thân thể gầy gò khô héo đó vươn lên một cái gì thật đẹp. Như
một viên kim cương nhỏ bé mà giá trị biết bao.
Má như giọt sương mai buổi sáng.
Lấp lánh chói lòa dưới mặt trời
Là viên kim cương không ai mua được
Thương đế chỉ dành cho chúng con thôi.
Má không
bao giờ nghĩ mình cao cả. Má chỉ làm hết sức mình để cho chồng, con và
mọi người vui. Má coi những gì mình cho ra là bình thường ai cũng làm
được.
Má không là núi, chẳng là mây
Má chỉ là mẹ của xưa nay
Khói bếp làm bù đầu tóc rối
Bay mãi lên cao quyện mỗi ngày
Má không
phải chỉ có năm đứa con má sinh ra mà má còn có thêm 6 đứa con riêng của
chồng thương yêu má. Trái tim của má mở ra cho hầu hết mọi người.
Những đứa con chồng lại càng yêu thương, kính phục má hơn ai hết.
Má mất, ba dòng con để tang.
Các em nước mắt chảy hai hàng.
Thương má lớn, người mẹ hiền nhân hậu.
Mở rộng trái tim để cưu mang.
Bây giờ là
tháng 5, ngày chủ nhật này 13/5/2018 là ngày Mother's Day. Quà các con ở
xa đã gửi về kịp lúc cho chị. Chắc chắn là các con ở gần sẽ mời chị đi
ăn.
- "Nấu ăn cả năm rồi. Hôm nay là ngày lễ Mother's Day để người khác phục vụ cho má".
Con chị
nói thế mỗi khi chị đề nghị ăn ở nhà. Chị không thích phải xếp hàng rồng
rắn để chờ ăn. Chị chỉ muốn cả nhà vui vẻ ăn những món chị nấu. Nhưng
ngày lễ này thì đành chịu thua các con. Chị cũng nhận được nhiều lời
chúc trên Face Book, trên mail của em, của bạn bè và những đứa con kết
nghĩa.
Trong niềm vui đó, chị lại nhớ má mình vô cùng, nhớ má hơn bao giờ hết. Chị thương má muốn khóc.
Cả cuộc
đời của má không hề có "Một ngày của Mẹ". Người mẹ như một ân huệ từ
trên trời ban xuống cho những đứa con. Cứ nhận một cách thoải mái và
không nghi ngờ. Những hy sinh, những vất vả của mẹ bỏ ra cho con như một
sự tự nhiên. Chưa bao giờ các con của má ôm má hôn một cái hay nói một
lời cám ơn má dù đó là ngày Tết.
Có chăng
là giận hờn má cái này, trách má cái kia. Cảm thấy má bỏ ra chưa đủ,
chưa công bằng. Chỉ khi má bệnh thật nặng, phải đem vào bệnh viện, đối
diện với sự sống chết, các con mới giật mình thảng thốt nhận ra má mình
đã già, má không còn bao nhiêu ngày tháng.
Tại sao
như vậy? Chị cũng được đi học mà. Cũng được giáo dục "Công cha như núi
Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra?" Chị cũng là đứa con
gái duy nhất má thương yêu và gần gũi. Thế nhưng, chỉ những ngày má nằm
bệnh viện chị mới cảm thấy má quan trọng nhất và chị sợ hãi sẽ bị mất
má. Chị nhìn má chị thật kỹ, chị ôm lấy má và hôn trên đôi má gầy gò
xanh xao. Da mặt của má thật mịn, thật đẹp, tay má gầy gò trơ xương,
những đường gân nổi lên thật tội. Nhất là những ngày nằm ở nhà thương,
những đường kim tìm mạch để vô nước biển bị sai, bầm tím cả hai bàn tay,
cổ tay của má.
Má không
bao giờ than đau mỗi lần chích như vậy. Má nhắm mắt lại chịu đau để y tá
làm việc. Má cám ơn mỗi khi làm xong. Mỗi khi y tá chích không đúng
mạch máu, má vẫn bình tỉnh chịu đựng. Khi y tá ngoáy mũi kim chị có cảm
giác như ai bóp mạnh vào trái tim mình, đôi lần chị chạy ra ngoài để
khóc. Thương má quá đi.
Má là cây chuối bên nhà ngọt mật
Vú sữa đầu mùa vị ngọt thanh tao
Là cây khế cây dừa trồng ở vườn sau
Là hoa Mai, hoa Sứ, hoa Ngọc Lan sân trước.
Má là... cả cái gì thân thiết nhất
Không thể hình dung, không thể trình bày
Má nằm trong tim, nhịp đập mỗi ngày
Trong hơi thở vẫn thơm mùi của má.
Người ta hay kháu nhau. Xã hội Tây Phương chỉ chú ý tới vật chất. Không có tình người. Con cái không biết gì về cha mẹ.
Không
đúng, điều ấy hoàn toàn sai. Ngay từ lúc các cháu bé đi học lớp mầm, lớp
chồi, lớp mẫu giáo, các cháu đã được dạy về tình gia đình. Những bức
tranh, những hình dán dễ thương được viết cho mẹ, cho cha. Ngày sinh
nhật cha mẹ, ngày lễ mẹ, lễ cha được nhà trường và xã hội tôn trọng và
đề cao.
Chỉ có
những kẻ vô thần, những đứa con bất hiếu hư hỏng mới không biết thương
yêu, kính trọng cha mẹ. Còn xã hội nào, tôn giáo nào cũng đề cao tình
phụ mẫu. Một con người không biết nghĩ đến người sinh dưỡng của mình thì
chắc chắn người đó không thể là người tốt. Sẽ không giúp ích gì được
cho xã hội. Nếu có thành công thì cũng chỉ là một con người ích kỷ, làm
giàu bất chấp tốt xấu.
Năm ngoái,
ngày Mother's Day cháu của chị đã dậy thật sớm. Tự tay chuẩn bị một bữa
ăn sáng tươm tất cho cả gia đình. Có hoa, có quà cho mẹ, cho ngoại.
Thiệp tự tay cháu làm để cám ơn mẹ, cám ơn bà.
Khi cháu ôm hôn chị và tỏ lời cám ơn chị đã khóc. Khóc vì vui mà cũng vì hối hận. Chị chưa từng làm như vậy với mẹ chị bao giờ.
Má ơi! Con
xin lỗi má, mặc dù con chưa làm điều gì cho má phải đau buồn về con.
Nhưng con cũng chưa làm hết bổn phận cho má được thật vui vẻ hay sung
sướng. Cả cuộc đời má vất vả hy sinh cho chúng con. Khi con bắt đầu khôn
lớn thì chiến tranh đến hồi ác liệt. Tàn cuộc chiến mẹ con mình phải
cách xa. Về gần được bên má, cái đói của thời bao cấp lại đè nặng cuộc
đời. Con của má lại tiếp nối theo bước chân của má là làm dâu, làm vợ,
làm mẹ. Con bươn chải quên bản thân mình để lo cho gia đình nhỏ của con.
Má ơi!, con đã không cận kề bên má, lo lắng , săn sóc cho má khi tuổi má về chiều.
Khi cuộc sống ổn định, con muốn trả hiếu cho má thì má đã khuất núi lâu rồi.
Ở trên cao má hãy tha thứ cho con. Đứa con gái mà má rất mực thương yêu.
Hàng đêm con lạy Phật Quan Âm.
Cúi đầu cung kính vái lâm râm.
Nguyện trên chư Phật luôn gia hộ
Má được phước lành kiếp tái sanh.
"Lễ Mẹ "tháng năm đã về rồi
Con buồn nhớ Má lệ thầm rơi
Ví dầu con có bao nhiêu tuổi.
"Mồ côi" con má vẫn ngậm ngùi.
Nguyễn Thị Thêm
No comments:
Post a Comment